Kolej wąsktorowa to też historia, prawda? Dla relaksu po świątecznym obżarstwie przedstawiam Rysia. Parowóz Ryś, w PKP oznaczany serią T49 to wąskotorowy tendrzak produkowany od 1946 roku w chrzanowskim Fabloku, przeznaczony do pracy głównie na kolejach leśnych i przemysłowych, o prześwicie toru 600/750/785 mm.
Pierwowzorem parowozów Ryś były niemieckie przemysłowe parowozy wąskotorowe Riesa, konstrukcji zakładów Henschel, a produkowanych w Chrzanowie podczas II wojny światowej. Stąd spolszczona nazwa Ryś, którą Fablok nadał lokomotywom kontynuując ich produkcję. Podstawową wersją był parowóz na tor szerokości 600 mm, ale opracowano także wersje na inne szerokości toru, od 750 do 785 mm. Między innymi, na tor 750 mm zbudowano ok. 40 parowozów.
Niewielką liczbę lokomotyw, w nieco zmienionych wersjach, wyeksportowano. Pierwszym powojennym zamówieniem zagranicznym na polskie lokomotywy był kontrakt w 1947 roku na 10 lokomotyw Ryś dla Jugosławii (tor 760 mm, miały one doczepny tender dwuosiowy i były przystosowane do opalania niskokalorycznym lignitem). W 1950 niewielką partię lokomotyw sprzedano do Rumunii (tor 750 mm).
W Polsce zachowało się 6 lokomotyw na tor 750 mm, 3 na tor 600 mm i 2 na tor 785 mm. Wszystkie one są już nieczynne. Lokomotywy Ryś do dziś jeżdżą jeszcze w Niemczech i Szwecji - po jednej sztuce. Produkcji Rysia zaprzestano prawdopodobnie na początku lat 50. XX wieku - najnowszy znany egzemplarz pochodził z roku 1950. Rysie stoją sobie jako eksponaty w różnych miejscach, m.in. na terenie Skansenu Maszyn Parowych i Parowozów w Tarnowskich Górach (to jeszcze Riesa z 1940), w Muzeum Kolejki Wąskotorowej w Wenecji koło Żnina czy też przy Placu Tysiąclecia w Chrzanowie, obok Domu Kultury.
 |
| fot.: www.polskaniezwykla.pl |